Virüsün yaymış olduğu ölümcül tehlike büyüyen bir salgın daha olduğunu göstermeye başladı: “ev içi şiddet”. Türkiye’de ise İçişleri Bakanlığı’nın konuya dair bir açıklaması hala bulunmamakta. Medyada çıkan haberlere bakıldığında ise Anadolu Ajansı’nın İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nden edindiği verilere göre İstanbul’da ev içi şiddet mart ayında %38,2 oranında artış göstermiş.
Dünya üzerinde 90 ülkede 4 milyar insan COVID-19’un küresel yayılımı nedeniyle evlerine kapanmış durumda. Virüsün yaymış olduğu ölümcül tehlike büyüyen bir salgın daha olduğunu göstermeye başladı: “ev içi şiddet”. Bu zamana kadar yayımlanan raporlar, salgın hastalıkların kadınlar ve erkekler üzerinde farklı etkileri olduğunu göstermekte. Hastalık ve bunun gibi kriz zamanları, kadınlar ve kız çocukları için mevcut eşitsizliklerin artması ve ayrımcılığın pekiştirilmesi gibi sonuçlar doğurmakta. Ev içi gerilimin artması nedeniyle eş/partner şiddeti ve ev içi diğer şiddet türlerine maruz kalma artış göstermektedir.
Birleşmiş Milletlerin belirttiği üzere daha fazla ülke ev karantinası bildirdikçe ev içi şiddet yardım hatları, sığınma evlerine başvuru sayısı da artan bir yayılım göstermekte. COVID-19’un varlığından önce ev içi şiddet zaten büyük bir insan hakları ihlali sorunuydu. Salgının önlenmesi için evlere kapatılmayla birlikte kadınlar, istismarcılarla kalmak zorunda bırakıldı. Stres, endişe, finansal problemler de eklenince ev içi şiddetin sıklığı ve boyutlarında büyük bir artış meydana geldi. Şiddete uğradıklarını bildirmekte ve dönüt almakta zorlandığı düşünülen kadınlar, virüsten korunurken belki geri dönüşü olmayacak fiziksel ve ruhsal sağlık sorunlarıyla karşı karşıya. Bunun yanı sıra ev karantinaları nedeniyle bildirimlerin yapılamaması faillerin cezasız kalmasını da körüklemektedir.
Arjantin, Almanya, Fransa, İspanya, İngiltere ve ABD gibi ülkelerin hükümet yetkilileri kriz dönemindeki şiddet raporlarını paylaşarak acil durum bildirimleriyle ilgili yeni uygulamaların neler olacağını kamuoyuna duyurdu. Fransa İçişleri Bakanı 17 Mart itibariyle başlayan ev karantinaları sonrası ev içi şiddet raporlarının %30’dan fazla artış gösterdiğini belirtti. Bunun üzerine ev karantinalarını kötüye kullanıma dair yeni mekanizmalar geliştireceklerinin de duyurusunu yaptı. Bunlardan biri eczanelerden bir kod ile yardım istemek. Benzer bir kod sistemi İspanya’da halihazırda uygulanmakta. Kadınlar eczane çalışanlarından “Maske 19” talep etmesi durumunda eczane görevlileri polise gizli bir ev içi şiddet vakası bildiriminde bulunuyor. İngiltere’nin raporlarına göre ise Ulusal İstismar Yardım Hattına yapılan çağrılarda %65 oranında artış gözlendi. Telefon ve internet aracılığıyla bildirim yapamayan ya da evden ayrılamayan kadınlar içinse durumun çok daha ciddi olduğu söylenebilir.
Türkiye’de ise İçişleri Bakanlığı’nın konuya dair bir açıklaması hala bulunmamakta. Medyada çıkan haberlere bakıldığında ise Anadolu Ajansı’nın İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nden edindiği verilere göre İstanbul’da ev içi şiddet mart ayında %38,2 oranında artış göstermiş. Geçtiğimiz yıl mart ayında 1804 ev içi şiddet olayı yaşandığı belirtilirken bu yıl aynı ayda yaşanan şiddet olayları sayısında ciddi bir artış görülmekte. Ülke genelinde durumun ne olduğuyla ilgili resmi ve güvenilir kaynaklardan açıklama yapılarak ev içi şiddetin kontrol altına alınmasına dair çalışmalar da sürecin bir parçası haline getirilmelidir. Aksi halde kadınlar virüsten daha ölümcül bir salgının kurbanı olmaya terk edilmiş olacaklar.
ŞÖNİM’lerde Danışma Hizmeti Durdu
Şiddete uğrayan kadınlar genellikle evden eşleri ayrıldığında yardım çağrısında bulunabiliyor; ya da market alışverişine çıkma, çocuğunu okula götürme, komşu ziyareti gibi nedenlerle evden çıkarak yardım alabiliyordu. Koruma kararı talep edilmesi durumunda Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri’nce rapor hazırlanarak şiddet mağduru kadının korunmasına dair işlemler gerçekleştiriliyordu. Fakat COVID-19 tedbirleri nedeniyle Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri’nde yüz yüze görüşmeler durduruldu. Kadınlar danışma alabilmek için sadece telefon edebiliyor. Bunun mümkün olmadığı hallerde ise ne yazık ki ŞÖNİM’lere erişim sağlanamamakta.
Polise ya da Savcılığa Başvuru
Medyada yayılan haberlere bakıldığında polise bildirimin devam ettiğini görüyoruz. Bu bildirimler telefonla olabiliyor. Fakat tek ya da iki odalı evlerde yaşayan kadınları düşünürsek telefonla bildirim yapmaları neredeyse imkansız. Bu nedenle bildirim sayısının azalması da bize korkutucu bir tablo ile karşı karşıya olduğumuzun sinyallerini veriyor olabilir. Polise şiddet yaşandığına dair bir bildirim gittiğinde polis bu başvuruyu “Aile İçi Şiddet Olayları Kayıt Formu” aracılığıyla UYAP’a bağlı olan “Aile Bilgi Sistemi” ne giriyor. Bu sistem aracılığıyla Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri de bildirimlere ulaşabiliyor. Fakat COVID-19 önlemleri nedeniyle mahkemelerin nöbetleşe çalıştığı bugünlerde aile mahkemelerinin azalan sayısı, kadınların koruma kararı talebinde büyük sıkıntılar yaşamasına neden oluyor.
Neler Yapılabilir
Ev İçi Şiddet Bildirimi İçin Kadınlar:
-Kolluk kuvvetlerine gidilebilir.
-7/24 hizmet veren 155 Polis; 156 Jandarma; Alo 183 Kadın, Çocuk ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı; 112 Acil Servis hatlarını arayabilirler.
-Ev İçi Şiddet Acil Yardım Hattı: 0212 656 96 96
-Mor Çatı Kadın Sığınma Vakfı Telefon: 0212 292 52 31-32
Fax: 0212 292 52 33
E-mail: morcati@morcati.org.tr
-Faille aynı ortamda bulunuluyorsa ya da telefon açmak risk taşıyorsa Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Mobil Kadın Destek Uygulaması KADES (Google Play ve App Store)’i telefonlarına indirerek acil yardım butonu ile polis yardımı çağırabilirler.
–Kırmızı Işık Türkiye Vodafone Vakfı Mobil Uygulaması – (Google Play ve App Store)’nı indirerek yardım çağrısında bulunabilirler.
-Acil durum bildirimleri için ulaşabilecekleri üçüncü kişiden destek alabilirler. Üçüncü kişilerin bildirimleri de yetkililer tarafından geçerli kabul edilmektedir.
Ev İçi Şiddetin Kontrol Altına Alınması ve Kadınların Korunması İçin Hükümet:
-Şiddete uğrayan kadınlar tedavi olabilmek ya da darp raporu alabilmek için hastanelere başvurmakta güçlük çekmekte. Kendilerini güvende hissedebilmeleri açısından ulaşımı kolay eldiven ve maskeler temin edilmesi gerekmektedir. Kadınlar virüs nedeniyle korkarak hastanelere başvurmaktan çekindiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca sağlık çalışanlarının virüs harici başvurulara “aciliyeti olmayan sorunlar” olarak bakamamaları açısından konuyla ilgili bilgilendirilmelidirler.
-Sessiz çağrı yapma, rakamlar kullanılarak şiddet bildiriminde bulunabilme gibi teknoloji bazlı, bildirimleri kolaylaştırıcı sistemlerin kurulması ve bunların kadınlara duyurulması için çalışılması,
-Teknoloji tabanlı psiko-sosyal yardım sistemleri kurularak kadınlara desteğin kolaylaştırılması,
-İnternet ya da telefon erişimi olmayan kadınlar için kod geliştirerek bu kodun ülke genelinde uygulanması,
-6284 sayılı kanunun etkin şekilde uygulanması,
-Belki de en önemlisi salgınla mücadeleye ilişkin karar alma sürecine muhakkak kadınların ve sivil toplum kuruluşlarının da dahil edilmesi ve sürecin iş birliğinde yürütülmeye çalışılması önlemlerin daha etkin uygulanmasına yardımcı olacaktır.
Kaynaklar
“Violence against women and girls: the shadow pandemic” https://www.unwomen.org/en/news/stories/2020/4/statement-ed-phumzile-violence-against-women-during-pandemic#notes
“Coronavirus: I’m in lockdown with my abuser” https://www.bbc.com/news/world-52063755
“Domestic violence cases escalating quicker in time of COVID-19” https://missionlocal.org/2020/03/for-victims-of-domestic-violence-sheltering-in-place-can-mean-more-abuse/
“Domestic violence cases jump 30% during lockdown in France” https://www.euronews.com/2020/03/28/domestic-violence-cases-jump-30-during-lockdown-in-france
“Commentary: Isolated with your abuser? Why family violence seems to be on the rise during COVID-19 outbreak” https://www.channelnewsasia.com/news/commentary/coronavirus-covid-19-family-violence-abuse-women-self-isolation-12575026
“Domestic Violence Spikes During Coronavirus As Families Trapped At Home” https://10daily.com.au/news/australia/a200326zyjkh/domestic-violence-spikes-during-coronavirus-as-families-trapped-at-home-20200327
“Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Covıd-19 Cinsel Sağlık, Üreme Sağlığının ve Haklarının Korunması ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Teşvik Edilmesi” Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, Mart 2020. https://turkey.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/COVID-19_A_Gender_Lens_Guidance_Note_Turkish.pdf
“Guterres: Covid-19 nedeniyle artışa geçen aile içi şiddetten kadın ve genç kızları koruyun” https://tr.euronews.com/2020/04/06/guterres-covid-19-nedeniyle-artisa-gecen-aile-ici-siddetten-kadin-ve-genc-kizlari-koruyun
“Koronavirüs günlerinde ev içi şiddet artıyor: Kadınlar şiddetten korunmak için neler yapabilir?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52208017
Yorumlar