Pandemide baskı, iktidar ve biyodenetim – Mihriban, Şilan

Pandemide Kadın Kadına Tartışma sunuşlarımızı yayınlamaya devam ediyoruz. Tartışmamızın ilk başlığı pandemi öncesi yaşadığımız koşulları tartıştığımız Normaliniz Batsın! başlığıydı.

Tartışmamızın ikinci başlığını oluşturan “Patriyarka Virüsten Daha Tehlikeli!”  (28 Mayıs) sunuşları ise Pandemide iktidarlar kadınlar için ne yaptı? , Pandemide özel alan, bakım emeği ve annelik  ve Toplumsal yeniden üretim krizi olarak pandemi başlıklarını taşıyor.

Kapitalizm Öldürür tartışmamızın üçüncü başlığıydı. Pandemi ortamında derinleşen kriz, ve Pandemide ücretli kadın emeği sunuşunun ardından bu başlığın üçüncü sunuşunu paylaşıyoruz:

Pandemide baskı, iktidar ve biyodenetim – Mihriban Yıldırım, Şilan Delipalta

Pandemi öncesi normalde:

• Neo-liberal faşist iktidarların baskı ve zora dayanan yönetme biçimi:
• Kadın-emek-doğa-göçmen-lgbti+ düşmanı ırkçı-faşist-milliyetçi iktidarlar.
• Türkiye’de Akp iktidarının tek adam rejimi ile özellikle 15 Temmuz sonrası toplumsal muhalefeti bastırdığı, KHK ile yönettiği, en ufak hak arama girişiminin zor aygıtları ile susturulmaya çalışıldığı, ekonomik krizin faturasının halkın sırtına yüklendiği, rıza üretmenin yalnızca manipülasyonla olduğu, rıza üretme mekanizmalarının tükenip baskıcı rolün öne çıktığı, basının susturulduğu, savaş politikaları ile iç siyasetin dengelenmeye çalışıldığı bir dönemin içindeydik.

Dünyada neo-liberal faşist iktidarlar karşısında halk isyanları yükseliyordu.

Pandemi sonrasındaki “yeni normal”:

• Pandemi ile birlikte yeni bir süreç başladı.
• İktidarların pandemiyi yönetme biçimi, yeni yönetme biçimi olarak normalleştirilmeye çalışılıyor.
• Pandemiyi nasıl yönettikleri, yeni normali nasıl kuracaklarına da işaret ediyor.
• Yeni normalde devlet mekanizması yeni bir kurucu süreç olarak karşımızda. Sermaye- ırkçılık-faşizm- ataerki tüm egemenlik ilişkileri temel krizlerini çözmek için fırsat olarak değerlendiriyor.

Pandemi yönetimi = “yeni normal”

• Salgın yönetimi sürecinde emeğin ağırlıklı rolü açıkça ortaya çıktı.
• Kadınların da ücretli emekçiler ve yeniden üretim sürecinde bir parçası olduğu işçi sınıfını yeni yönetme biçimidir yeni normal dedikleri.
• Salgın yönetimi aynı zamanda yeni bir emek yönetimidir.

Pandemiyi nasıl yönetiyorlar?

• Evde kal!
• Herkes kendi OHAL’ini ilan etsin
• Yasaklar, kontroller
• Çarklar dönecek! : Zorunlu olmayan iş kollarında üretim devam etti, işçiler hastalık kapma riskiyle baş başa bırakıldı, zorunlu iş kolları açısından gerekli önlemler alınmadı.
• Mevcut ekonomik- yapısal krizin üzerine yeni bir kriz bindi:
• Sermayeyi kurtarma; vergi indirimleri, erteleme, kamu harcamaları ile mali önlemler
• İşten çıkarmalar yasaklandı dendi ancak insanlar ücretsiz izin adı altında sefalet ücretine mahkum edildi. Kısa çalışma ödeneği işçiyi korumak adı altında patronlara kalkan oldu.
• İktidarların meşruluk krizini çözmeye çalış: Sağlık bakanı “the hero” ilan edildi.
• Sermayenin ve egemenlik ilişkilerinin kurtarılması halk sağlığından önemli.
• Çarkları döndürebilecek kadar yaşa!

• Sermayenin kurtarılması esasına dayanan yeni otoriter rejimler sinyallerini veriyor:
• Her şey polis şiddetinin bahanesi olabilir
• OHAL ilanı (Macaristan örneği)
• Şeffaflık yok- sansürler- manipülasyon
• Kontrol- denetim ve baskının artışı

• Peki yeni normalde emeğin- işçi sınıfının baskı ve denetim altına alınması nasıl gerçekleşecek?
• Kadınlar açısından patriyarkal baskı ve denetim ile iç içe geçen bu süreç nasıl yaşanacak?
• Kadınlar açısından; emek ve beden politikaları ile kadınların baskı altına alınması meselesini yeni normalin yaratılması ve sürdürülmesindeki önemi açısından derinleştirebiliriz.

Yeni normalde baskı ve denetim

• Egemenler var olan krizin derinleşmesiyle yönetebilmek için:
• Pandemi öncesi silahlarını güçlendirmek için: baskı-şiddet-despotik denetimi
• Meşruluk krizine çare- rıza üretmek için: biyopolitik denetimi ağırlaştırıyor.

Biyopolitik denetim

• Biyopolitik denetim yeni krizin yönetilmesi açısından bir üst belirleyen haline geldi.
• Pandemi öncesi yükselen halk isyanları evlerine çekildi. (Bu sunuş ABD ile başlayan pandemi sonrası halk isyanları öncesinde yapılmıştır).
• Kısacası faşizm istedi bir göz allah verdi iki göz!

Biyopolitik Denetim:

• Otoriter siyasal rejimlerin meşrulaştırılma aracı
• Güvenlik mi/ özgürlük mü kapanını daraltıyor ve “sağ kalma toplumu” inşa ediyor
• Evde kal çağrıları
• Sosyal izolasyon/ fiziksel mesafe ve diğer araçlarla örgütleniyor:
• Çin: Salgının kontrol altına alınmasında dijital takip sistemi (egemenler kuşkusuz bu sistemi en faydalı biçimde kullanacaktır)

Bu ortamda
biyopolitik denetim sermayenin ütopyası- emeğin distopyasını da inşa etmenin aracı:

Bunun araçları

• Tüsiad izole üretim üstleri
• Mess Elektronik kelepçe
• Evden dijital- kamera ile izlem olarak şekilleniyor.

Örneğin Tüsiad’ın izole üretim üstleri önerisi:

• Patron baba: Ben sizin babanızım ben ne dersem o olur!
• Paternalist emek rejiminin inşası
• Muhafazakar ataerkil aile modeline yaslanan bir distopya
• Örgütlenme- sendikalaşma nasıl mümkün olacak?
• Üretim üslerinin genel toplumsal ilişkilerden yalıtılması
• Çanakkale Çan örneği
• Kadınlar : Hem ücretli işçiler hem de işçilerin eşleri olarak nasıl bir denetim sisteminin içinde olacak?
• Baba- koca- patron- kocanın patronu- devlet
• Serfler- toprak sahipleri arasındaki gibi bir ilişki mi inşa edilecek?

Biyopolitik denetimin bir başka örneği: Evden çalışma ve kadınlar

• Üretim ve yeniden üretim alanının iç içe geçmesi: Nasıl deneyimliyoruz?
• Üretim ve yeniden üretim zamanın- mekanının iç içe geçmesi: Hayatı üreten faaliyetlerin kapitalizmin devamı için ne kadar elzem olduğu pandemi ile bir kez daha ortada.
• Yeniden üretim; sağlık, bakım, ev işleri… iç içe geçme zaten kayıt dışı ekonomi içinde, güvencesiz biçimde kadınlar için mevcuttu. Boncuk işleme, evden el işi, parça işler gibi.
• Bu iç içe geçme Covid-19 ile hızlandı. Yeni bir boyut kazandı:
• Evden çalışma ile üretim ve yeniden üretim alanı iç içe geçiyor. Kadınların evde harcadıkları zaman ve yeniden üretimdeki rolleri, ücretli emeği ile iç içe geçiyor.
• Evden çalışan erkeğe yapılan hizmet: Yemeği- temizliği. Ticket kadınlar modeli ortaya çıkıyor.
• Bu çalışma biçimi de yeni denetim araçlarıyla inşa ediliyor.
• Patriyarkanın baskısı kapitalizmin işleyişiyle nasıl daha fazla bütünleşiyor?

• Hem sermaye hem erkek egemenliği güçleniyor.
• Özel alanın denetiminde patriyarkanın baskın rolü üzerine, kamusal bir mekan haline de getirilen ev içinin yeni denetimi: devlet- kapitalizm- patriyarka ilişkisinin yeni biçimleri üzerine düşünelim!
• Sermayenin izole üretim üssü denilen şey ataerkil ve muhafazakar aileyi temel alan bir yeni yaşam alanı tasarlıyor. Denetlemenin göbeğinde de devlet duruyor.

• Ev her türlü biyopolitik denetimin mekanı haline gelirken; özel alan kamusal alan ayrımı nasıl yeniden şekilleniyor? Özel alanda patriyarkanın, erkeğin denetimi- kamusal alanda devlet denetimi ağırlıkta diye düşünürsek: Evin biyopolitik denetimi özel alanın kamusal denetimini değiştiriyor mu? Hem otoriter baskıcı kadın düşmanı yasalar, uygulamalar kamusal hayatı, özel alanı etkilerken, doğrudan evin bir kamusal mekan gibi denetlenebilir olması nasıl bir fark yaratıyor?

Kamusal alan derken pandemi ortamında kamusal alanın kendisi de değişiyor:

• Herkesin kamusalı kendine!
• Pandemiden kişisel gelişip çıkıyoruz! Kişisel sermayemizi büyütelim masallarıyla kamusal alan iyice daralıyor.
• Toplumsal yıkım bireysel gelişim adıyla maskelenmeye çalışılıyor:
• Arkadaşlar merhaba kamusalıma hoş geldiniz!
• Toplumsallığın- kamusallığın yeniden inşası yeni normale göre biçimlendiriliyor
• Parka gitmek yasak- AVM’ye gidebilirsin
• Toplumsallık: Meta tüketimine dayanan ve tüketimin yeni biçimleriyle şekillenen yeni bir toplumsallık olarak yeniden kuruluyor:
• Bu ürün harika- bi sürdüm 10 yaş gençleştim ürünleri, almazsan pişman olursun. E- ticaret, e- alış veriş
• Kentler de bu yeni kamusallıkla yeniden şekilleniyor. Ev – iş –meta tüketimi- üretim mekanlarının dönüşümü- güvenlik yönetimi ile şekillenen algoritmik- yalın kentler

Tüm sunuşlar: Pandemide Kadın Kadına Tartışma