Pandemide market işçisi kadınlar: “2 kat daha fazla çalışıyoruz!”

Pandemi sonrası zorunlu üretimin devam ettiği işyerlerinde birçok market çalışanı zor şartlar altında çalışmak zorunda kaldı. Sokağa çıkma yasağı ardından 31 ilde market çalışanlarının haftalık izinleri iptal edildi, çalışma saatleri arttı. Sorunlarına sessiz kalmayan işçiler, sendikaları zorlayarak, taleplerini yönetime ileterek ve sosyal medya üzerinden eylemler yaparak bir araya geldi.

Aysun Gençtanır market çalışanı Seher ve Nergis ile sorunlarını ve taleplerini konuştu.

Korona pandemisi sonrasında market çalışanlarının birçok sorunu basına yansıdı. Hangi sorunlarla karşı karşıya kaldınız, neler söylemek istersiniz?

Seher: Korona sonrasında bizler 2 kat fazla çalışmaya başladık. Direncimiz düştü. Hep yorgun hissettik kendimizi. AVM açılış saatleri değişti ama biz aynı saatlerde çalışmaya devam ettik. Yemek saatlerimiz düşürüldü. İlk başlarda maske, eldiven yasaktı. Müşteriler bir daha buradan alışveriş yapmayacaklarını söyleyip şikâyet edince maskeye izin verdiler. Molalarımıza bile zar zor çıkabildik. İş yerine giderken 2 dolmuş kullandım ve dolmuşlar çok doluydu, öyle 1 saat seyahat ettim. Servisimizin olmaması en büyük sorunlarımızdan biri. En başta gelen sorunumuz çalışma saatlerimizin artmasıdır.

Nergis: Pandemi sonrası market çalışanları birçok hak gaspına maruz kaldı. Uzun çalışma saatleri bunun başında geliyor. Birçok arkadaşımızın fazla mesaiden dolayı boyun bel gibi bölgelerinde geçmeyen ağrılar oluşmaya başladı. Kasiyerlerde ses ve kalabalıktan kaynaklı migren, baş ağrıları baş gösterdi. Bu dönem özellikle market çalışanı kadınlar için daha zor geçiyor. Geç gelen tedbirler oldu. Maske, siperlik, dezenfektan gibi korunma araçları çok sonradan ulaştırıldı bizlere. Hala da tam bir koruma altında değiliz aslında. Kasaların izolasyon altına alınması, sosyal mesafenin mağaza içinde sıkı tedbirlerle uygulanması lazım. Çünkü sosyal mesafe kuralı neredeyse hiçbir mağazada müşteriler tarafından doğru düzgün uygulanmıyor.

Mağaza, AVM, market ve sağlık çalışanlarının birçoğu kadın. Mağazalar kapanınca birçok kadın ya ücretsiz izne çıkarıldı ya da işsiz kaldı. Market çalışanı kadınlar olarak karşılaştığınız özel sorunlar var mı ya da karşılaşan kadın arkadaşlarınız?

Seher: Çalışma arkadaşlarımızın birçoğu anneydi. Emziren anneler de vardı. Ama onlara hiçbir destek verilmedi. Çocuklarının sağlığı hiçe sayıldı. Ayrıca regl zamanlarında kadınların direnci bağışıklık sistemi düşük oluyor ve hastalığa yakalanma riski çok daha fazla oluyor. Halsiz oluyoruz. Psikolojik olarak o kadar baskıyı kaldıracak durumda değiliz. Korona da eklenince regl dönemlerinde yeterince zorlanıyoruz.

NERGİS: Toplumda olduğu gibi bu alanlarda da kadınlar cinsiyete dayalı ayrımcılığa maruz kalıyor. Öncelikle iş yerinde kendini bir birey olarak kabul ettirmek zorunda bırakılıyoruz. Yöneticiler genellikle erkeklerden oluşuyor. Herhangi bir sorunla karşılarına çıktığın zaman kadın kimliğinden dolayı kendini dinletemeyebiliyorsun veya ciddiye alınmama gibi durumlarla karşılaşabiliyorsun. Hal böyle olunca, iş yerinde yükselebilmek için bile bir erkekten daha fazla enerji harcıyorsun. Bir de cinsel tacizlere maruz kalma gibi durumlar oluyor. Boşanmış kadınlara yönelik bu tacizler daha da artıyor. “Hafif kadın” nitelendirmesi yaparak cinsel ilişki teklif etme cüretkârlığına varan birçok tacize maruz kalıyoruz. Tabii pandemi sonrası özellikle market çalışanı kadınlar için daha zor geçiyor. Ev işleri, yaşlı bakımı, çocuk bakımı gibi işler de kadınların üzerine yıkılmış durumda olduğu için ayrı bir mesai daha yapmak zorunda kalıyorlar. Yorucu bir iş sonrası evdeki görünmeyen iş yükü de onların sırtında.

Başta kadınlar olmak üzere market çalışanları olarak talepleriniz neler?

Seher: Tüm kadınlara regl zamanlarında ücretli izin verilmesi. Geliş ve gidiş için servis olması, çalışma saatlerinin düşürülmesi ve sadece belli günlerde marketin açılması. Şimdilik bunları söyleyebilirim.

Nergis: Seher’e katılıyorum. Çalışma saatlerinin düşürülmesi, koruyucu tedbirlerin uygulanması, dinlenme sürelerimizin uzatılması, kadınların regl dönemlerinde fazla çalıştırılmaması, hatta regl sancısına göre o gün izinli sayılması, küçük yaştaki çocuklarına bakmakla yükümlü olan kadınların bu dönem yarım gün çalıştırılması temel taleplerimiz arasında yer alıyor.